Stalindən tutmuş Qorbaçova qədər 6 sovet lideriylə işləmişdi, “mister net”. Bu ləqəbi isə ona Qərbdə vermişdilər. Heç bir kompromisə getmədiyi üçün. Bu odioz fiqur qərbli həmkarları ilə diplomatik danışıqlarda SSRİ-nin mövqeyindən bircə addım da geri çəkilməmişdi. Və bu ləqəbi doğrudan da haqq edirdi.
1909-cu il iyulun 18-də Belarusun Qomel vilayətinin Starı Qromıki kəndində anadan olmuşdu. Kasıb kəndli ailəsində. Əslində Andreygilin nəslini Burmakovlar adlandırdılar. Amma o, məhz kəndlərinin adıyla özünə soyad götürmüşdü.
Üstündən 30 il keçəndən sonra bu soyad onun köməyinə çatacaqdı. Deyilənə görə, SSRİ Xalq Xarici İşlər Komissarlığına cəlb olunan yeni kadrların siyahısı Stalinə verilir. Stalin siyahıya nəzər salıb nazir Molotova elə beləcə də deyir: “Bu kəndli balasını Amerika ölkələri üzrə şöbəyə rəhbər qoyun. Çox gözəl familiyası var: “Qromıko”.
Və həmin gündən düz 50 il onun həyatı diplomatiyaya bağlanır.
1957-ci ilin bu günü, fevralın 15-də SSRİ-nin xarici işlər naziri təyin edilir, nə az, nə çox, düz 28 il bu vəzifədə qalır.
Deyilənə görə, Qromıkonun heç vaxt SSRİ-nin birinci şəxsi olmaq fikri olmayıb. Amma Andropovun ölümündən sonra sovet liderləri Ustinov, Tixonov və digərləri ilə danışıqlara gedib. Amma Ustinov Qromıkonun sonradan başağrısına çevriləcəyindən ehtiyat edib, Çernenkoya üstünlük verib. Çernenkonun liderliyi isə uzun çəkməyib. Bir il keçməmiş vəfat edib.
Onun yerinə Qorbaçovun seçilməsinin təşəbbüskarı isə elə Qromıkonun özü olub. Xatirələrində yazacaqdı:”Peşmanam, bu mənim ən böyük səhvim idi”.
SSRİ DTK-sının sədri Vitali Kryuçkov da sonradan xatırlayacaqdı: “Mənə məlumdur ki, partiyanın lideri mövqeyinə namizədlər müzakirə edilərkən, Qorbaçovun adını ilk çəkən Qromıko oldu. Əvvəlcə başladı ki, bəsdir oyun oynadıq, rəhbərliyin arasında gənc, enerjili adam var və onu da seçmək lazımdır. Qromıkonun mövqeyi müzakirənin gedişini müəyyənləşdirdi, onu başqaları da dəstəklədi, məsələ həll edilmişdi. Tezliklə Qromıko partiyanın lideri postuna Qorbaçovun namizədliyini verməsi barədə təəssüflə danışmağa başladı. Ömrünün axırında artıq bu barədə daha yüksəkdən heyfsilənirdi, böyük səhv etdiyini, Qorbaçovda yanıldığını deyirdi. Özünü, təklif etdiyi və namizədliyində təkid etdiyi insanın ucbatından ölkədə dövlət və cəmiyyət üçün təhlükəli proseslərin başlanmasında günahkar bilirdi”.
Rusiyanın indiki xarici işlər naziri Sergey Lavrov Qromıkonu “SSRİ dövrünün ən böyük diplomatı” adlandırıb. Ən azı Karib böhranından tutmuş, dünyanın irili-xırdalı müharibə ocaqlarının yaranmasına yol verməyib. Elə onun özü belə deyirdi: “Bir gün müharibədənsə, 10 il danışıqlar aparmaq daha yaxşıdır”. Bu sözlər diplomatlar arasında bir aforizmə çevrilib. Hə, onun bir maraqlı deyimi də var. “Ova çıxarkən mən hər şeyi unuduram. Hətta atom bombalarını belə”.
Qromıko fəaliyyəti dövründə bircə dəfə Azərbaycana gəlib, Yardımlı rayonunun, Deman kəndinə.
1948-ci ilin oktyabrında Yardımlı rayonu ərazisindən SSRİ-nin sərhədi pozulmuşdu. İranın Xoy briqadası gözlənilmədən dövlət sərhədini keçərək neytral əraziyə və Azərbaycanın sərhədyanı kəndinə soxulmuşdu. Üç gün davam edən döyüşlər nəticəsində qarşı tərəf böyük itkilər verərək geri çəkilməyə məcbur olmuşdu.
Baş vermiş hadisəylə bağlı dərhal Moskvaya xəbər verilmişdi. Stalin isə hadisə yerinə məhz Qromıkonu göndərmişdi. Qromıko bir müddət Yardımlıda qalmışdı. Həmin vaxt İran tərəfi həlak olmuş və Azərbaycan ərazisində qalan əsgərlərinin meyitini tələb etsə də, Qromıko ənənəvi olaraq “yox” demişdi. Həlak olmuş İran əsgərlərinin meyitləri çox az adamın bildiyi yerdə torpağa tapşırılmışdı.
Azərbaycanın xalq yazıçısı, baş nazirin müavini Elçin də bir məqama görə Qromıkonu xatırlayır. Yazıçı müsahibələrin birində deyir: “Bu yaxınlarda təsadüfən İlhüseyn Hüseynovun (Azərbaycan DTK-sının keçmiş sədri – (S.M.) xatirələr kitabı əlimə keçdi. O, həmin dövrlərdə KQB-nin tez-tez dəyişən sədrlərindən biri idi və o kitabda oxudum ki, “Vətən” Cəmiyyəti Sov.İKP MK-nın Politbüro iclasında müzakirə edilib, o zaman SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin sədri vəzifəsində işləyən keçmiş xarici işlər naziri Andrey Qromıko “Vətən” Cəmiyyətinin əleyhinə kəskin çıxış edib”.
Maraqlıdır, görünür “Vətən”ə də yox deməyə hazırlaşırmış. Sadəcə, ömür vəfa etmədi. 1989-cu ilin iyulunda vəfat etdi.
