Kardeş Azerbaycan halkı XX. yüzyılın en büyük sivil katliamlarından biri olan Hocalı Soykırımı acısını yaşamaktadır. Bu soykırımı sadece Azerbaycan Türklerine karşı yapılan soykırım değıl, genel olarak insanlığa karşı yapılmıştır.
Hocalı soykırımı Ermenilerin yaklaşık olarak 200 yıldır devam eden “denizden denize Büyük Ermenistan” hayallerinin en kanlı parçasıdır. Hocalı’da yaşananları münferit bir olay olarak değil, Ermenilerin Azerbaycan topraklarına yönelik işgal politikalarının bir parçası olarak değerlendirmek gerekmektedir. Bu nedenle Hocalı katliamına giden süreci, Çarlık Rusya’nın Güney Kafkasya’ya yönelmesi, dolayısıyla Karabağ’ın işgali ile başlatmak gerekmektedir. Bu soykırım, Ermenilerin Rusya’nın himayesi ile Anadolu’da ve Azerbaycan’ın kuzeyi ile güneyinde; 1895-1896, 1905-1906, 1915, 1918-1920 yıllarda işledikleri soykırımların devamıdır.
Hocalı tam 27 yıldır adalet bekliyor. Mağdurları hayatta, failleri belli, resimleri ve görüntüleri çekilmiş böylesi bir vahşet hala uluslararası kamuoyunun dikkatini çekmiş değil. Günümüzde Azerbaycan’ın yanı sıra; Meksika, Pakistan, Macaristan, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Peru, Honduras ve İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamentolararası Birliği Hocalı’da yaşananların soykırım olduğunu kabul etmiş durumdadır. Ayrıca, ABD’nin 13 eyaleti de Hocalıyı “katliam” olarak nitelendirmektedir. Elbette bu tür parlamento kararlarının hiçbir hukuki geçerliliği yoktur. Ancak bu kararlar, bu olayın diğer devletlerin kamuoyları nezdinde duyurulması için son derece önemlidir.
Uluslararası kamuoyu Hocalı Soykırımını görmezden gelerek dünya barışına büyük darbe vurmaktadır. Çünkü Hocalı’yı unutmak; her şeyden önce bu tür katliamlara başvuran ve vuracak olanları teşvik etmek anlamına gelmektedir. Hocalı’yı unutmak; şiddeti meşru bir araç olarak gören bu tür işgalcilere bilerek veya bilmeyerek, insanları öldürmek pahasına başka bir ülkeden aldığınız topraklar sizin olabilir mesajı vermektir. Soğuk Savaş sonrası dönemde, etnik ve dini çatışmaların, sınır anlaşmazlıklarının dünyanın dört bir yanına hızla yayıldığı bir süreçte, Ermeni işgalini ve Hocalı soykırımını yok saymak, bir takım iddialarla komşularından toprak talebinde bulunan ülkeleri de teşvik etmek demektir.
Hocalı Soykırımı’nda şehit olanları, bu katliamların tüm dünyaya duyurulması için büyük fedakarlık yapan ve yine 15 Haziran 1992’de Ermeniler tarafından şehit edilen Cengiz Mustafayev’i rahmet ve minnetle anıyorum.
Başın sağ olsun Can Azerbaycan!
En derin saygılarımla…
Dr. Esma Saraç Özdaşlı.
Burdur Üniversitesi uluslararası ilişkiler bölümü öğretim görevlisi.
